Bakit Hindi Tinuturo Sa Escuela Na Nakatulog Si Bonifacio Sa Labanan

Ang Supremo

Maswerte ka at nagbabasa ka ngayon hayop kang gago ka dahil malalaman mo na kung ano ba talaga ang nangyari. Maiintindihan mo ang bagay na hindi tinuturo ng history books natin. Hindi ito tinuturo sa mga escuela. Hindi rin ito pinakita sa pelicula ni Robin Padilla na Unang Pangulo.

 

Nakatulog ang Supremo. Myth or Fact?

Agosto 1896 ay nagpadala ng utos si Andres Bonifacio sa mga Katipunan Councils na nasa lalawigan - Magtiis, Magdiwang at Magdalo. Ang utos ni Andres Bonifacio ay umpisahan na ang revolucion pagpatak ng alas dose ng Agosto 30 1896. Plano kasi ng Supremo "to throw Manila into chaos" kapag pumutok ang labanan sa iba't-ibang lalawigan ng bansa. Pag umatake na ang Katipunan sa Cavite at Bulacan ay magpapadala ng mga reinforcements ang Manila para tulungan ang mga guardia civil na nasa lalawigan. At ang tinutukoy kong Manila ay ang Intramuros. Pag ubos na ang mga taohan sa Intramuros dahil abala sa pakikipaglaban sa mga lalawigan ay papasukin ng Manila Katipunan sa pamumuno ng Supremo kasama sila Emilio Jacinto ang Intramuros at doon ay mag establish sila ng base. Kumbaga parang laro lang ng agawan base ang idea ni Bonifacio ng revolucion.

Sabi ng mga nasa lalawigan, paano namin malalaman na oras na ng revolucion? Ang sagot ng Supremo ay malalaman nila ito sa pamamagitan ng mga hudyatan. Ayon sa mga history books natin ay iba-iba ang mga hudyatan na ibibigay. Ang sabi ni Artemio Ricarte ay magpapalipad daw ng mga lobo. Sabi naman ni Santiago Alvarez ay magpapaputok ng cañon. Ayon naman sa memorias ni Emilio Aguinaldo, ang hudyatan na inaantay nila ay ang pagpatay ng ilaw sa Luneta. Pero hindi dumating ang hudyatan kaya hindi sumugod ang Cavite. Ito ang kinagagalit ng mga historiador na masasabi nating mga maka-Bonifacio sa mga taga Cavite lalong-lalo na kay Emilio Aguinaldo.

Ayon sa mga historiador na ito ay traidor daw ang Cavite dahil hindi sila sumuporta sa Katipunan at hindi umatake nang gabing yun. Sabi naman ng iba ay hindi naman daw nag-antay ang mga Caviteño dahil hindi naman pagpatay ng ilaw sa Luneta ang hudyat, pagpapalipad daw ng lobo. Pero hindi rin naman nakapag-palipad ng lobo si Andres Bonifacio kaya ano punto nila?. Wala rin cañon ang Manila Katipunan sa kanilang arsenal kaya paano rin magpapaputok ng cañon? Ano ba nangyari bago mag alas dose ng 29 Agosto 1896? May usapan ba ng hudyatan? Kung wala, ano inaasahan niyo mangyari? Paano magcoordinate ang mga Katipunan Councils sa labas na Manila para magsabay-sabay ng pag-atake?

Revolucion - Anong Oras Tumitilaok Ang Mga Manok?

Alas onse ng gabi Agosto 29 1896, matapos ang ilang engkwentro ng Katipunan sa Mandaluyong at Pasig ay nakasalubong nila ang Katipunan Council mula sa Santolan na may lakas na 300 katao at may dalang 17 riple at armas. Ito ay naging source ng kasiyahan at celebracion. Isipin niyo naman matapos ang ilang engkwentro nang gabing yun, sila ay pagod na pagod at gutom na gutom at pagdating nila sa San Juan del Monte ay dumating din ang mga taga Santolan bandang alas onse ng gabi, isang oras bago mag alas dose kung kailan ibibigay ang hudyatan.

Ito sa aking palagay ay nangangahulugang nagkaroon ng konting salo-salo at inuman. Plausible itong mangyari lalo na kung magpapakatotoo tayo. Itong mga Katipuneros ay mga TNL - Tunay Na Lalake. Lalo na taga Tondo! At ang tunay na lalake, na taga Tondo ay umiinom at nambababae. Masama ba uminom? Siyempre hindi. Masama ba mambabae? Mas lalong hindi. Hindi ko sila hinuhusgahan dahil yan ay logical na escalation ng events. Matapos ang pakikipaglaban, mahabang lakbay, gutom at pagod ay dapat na nauuwi sa konting kasiyahan. Pangpataas ng moral din yan dahil sa balak nga nila umpisahan ang revolucion diba? Eh di kinakabahan ang mga yan kaya ano ba naman ang masama kung maginoman at magsalo-salo sila kahit sa kahuli-hulihang pagkakataon man lang?

“Makaraan ang ilang saglit nang pamamahinga at pag-uusap-usap, binunot ng Supremo Bonifacio ang kanyang orasan at ganyan na lamang ang kanyang pagkakagulantang, nang makitang ika-4 oras na pala ng umaga….Dahil dito’y nakalampas ang ika-12 oras ng gabi na di nagawa ang pagpapalipad ng lobo o pagpapaputok ng kanyon, na siyang salitaan at gagawaing hudyatan ng pagsasabay-sabay na kilos, at pinakaaantay ng mga taga-Lalawigan…..” 

Ang passage na yan ay makikita sa pahina 264 ng libro ni Santiago Alvarez - The Katipunan and the Revolution. Mula yan sa salaysay ni Genaro Delos Reyes na isa sa mga top commanders ni Andres Bonifacio.

Kung babasahin nating maigi ang passage sa libro ni Alvarez ukol sa hindi pagbibigay ng hudyatan ngayong alam na natin ang buong contexto ng pangyayari, makikita natin na ang ibig sabihin ng "ilang saglit na pamamahinga at pag-uusap-usap" ay nagkaroon nga ng konting salo-salo. At kung ikaw ay Pilipino, ang salo-salo ay hindi salo-salo kung walang kasamang alak. Euphemism yan na nangangahulugang nagkaroon ng konting lasingan.

Bakit hindi diretsahin ni Santiago Alvarez na si Bonifacio ay nakatulog? Dahil si Alvarez at si Oriang ay mag pinsan. Sino si Oriang? Siya ay walang iba kung hindi ang asawa ni Andres Bonifacio na kilala sa tunay na pangalan niyang Gregoria De Jesus. Walang dahilan para siraan ni Santiago Alvarez si Supremo. Malapit ang Supremo sa mga Alvarez, sa katunayan nga sila ang nag-imbita sa Supremo na pumunta sa Cavite para mag mediate at tumulong na ipag-ayos ang Magdiwang at Magdalo.

Paano ngayon natin ipapaliwanag na mula alas onse ng gabi ng Agosto 29 1896 nagumpisa ang "ilang saglit na pamamahinga at pag-uusap-usap" ay lumipas ang mga oras ng hindi napapansin hanggang sa "at ganyan na lamang ang pagkakagulantang ng Supremo nang makita niyang alas quatro na pala ng madaling araw paghugot niya ng kanyang orasan?"

Isang oras lang ang hinihintay nila pero limang oras ang nagdaan.

Kanino ka ngayon maniniwala? Sa mga historiador na manlilinlang, o sa akin na nagbibigay sa inyo ng prueba at pagpapaliwanag?

Ang sanggunian ng Santolan Katipunan ay hindi lamang nagdala ng mga armas at karagdagang taohan. Nagdala din sila ng mga manok. Patunay na pinaghandaan nila ang pakikipaglaban dahil ang mga manok na ito ang magbibigay sa kanila ng lakas para ipagpatuloy ang labanan. Natural kailangan nila ng makakain. Ang mga manok din na ito ang gumulantang sa Supremo at gumising sa kanyang pagkakahimbing dahil sa matinding pagkakalasing kaya naalala niya ang usapan na magbibigay siya ng hudyatan. Nang kanyang tingnan ang orasan niya ay yun na lamang ang kanyang pagkakagulantang. Alas quatro na ng umaga, lumipas na ang oras na kanilang iniintay.

Sa sobrang inis na Bonifacio, ang kawawang manok ay pinagdiskitahan at ginawang ulam. Oo, tinola ang kinain nila nang umagang yun. May mga tala na sila nga ay kumain ng tinolang manok. At oo, si Andres Bonifacio ang original na natutulog sa pansitan.

Mga Hudyatan

Bakit hindi nagkakatugma ang salaysay ng iba-ibang mga witnesses pagdating sa hudyat na ibibigay ng Supremo? May isa nagsabing ang hudyat ay ang pagpapalipad ng mga lobo. Sa isang version naman ay magpapaputok ng cañon. Ayon naman kay Emilio Aguinaldo ang hudyat na hinintay nila ay ang pagpapatay ng ilaw sa Luneta.

Dahil dito sa iba-ibang version maraming mga historiador ang nagsasabing wala daw talagang hudyatan. Ang iba naman nag-aakusa kay Emilio Aguinaldo ng pagsisinungaling dahil hindi tugma ang sinasabi niya. At dinidiin na Cavite, Magdalo at si Emilio Aguinaldo ang may kasalanan kung bakit nabigo ang Katipunan sa Manila dahil sa hindi umatake nang gabi ng Agosto 30 1896. Kaya gusto ko ituwid ito at banggain ang mga sinungaling na mga revisionist historians kagaya ni Mila Guerrero, Zeus Salazar at Xiao Chua. Hindi sila nakakatulong sa mga kabataan. Ang mga salita nila ay lason at tae na nararapat sa imburnal at inidoro. Lalo na yung mukha ni Xiao Chua na mukhang tae ng hudas na magnanakaw ng lupain. Mangaagaw ng teritorio. Pagkatapos niyo basahin ito makikita niyo kung bakit hindi nagtutugma-tugma ang mga revisionist historians na yan.

Kung ang hudyatan ay pagpapalipad ng lobo, paano ito makikita sa Cavite? Ang lobo na tinutukoy ko ay yung hot air balloon na ginagawa sa mga school science project. Lumilipad ito sa ere dahil sa init na nagmumula sa apoy. Puede yan makita sa Cavite at mga lalawigan pero kailangan pumunta sila sa coast. Kung doon sa coast papaliparin Cavite lang makakakita pero baka hindi yan makita ng mga nasa inland. Pero ang tanong, may lobo ba silang dala noong gabing yun? Hindi nakapagpalipad ng lobo kaya bakit sinisisi pa rin ang Cavite? Sino ngayon ang may kasalanan kung bakit hindi sumali ang Cavite at ibang lalawigan sa revolucion nang gabi ng Agosto 30 1896? At bakit Cavite lang ang sinisisi eh hindi rin naman umatake ang Bulacan, Pampangga, San Mateo etc.

Wala din cañon na dala ang Katipunan kaya paano din magpapaputok ng cañon? Kung may cañon sila noong gabing yun, paano nila yan kinaladkad mula Mandaluyong hanggang San Juan del Monte? Isipin niyo, hindi pa paved ang mga kalsada noon. Lubak-lubak at kung umulan ay malalim na mga putik ang dadaanan. Dahil sa dami nila kailangan nilang iwasan ang mga kalsada kaya magdadaan sila sa mga kahuyan at tatawid ng mga ilog. Kung sino may dala nga silang cañon ay baka nasa ilalim na ito ng Ilog Pasig kaya hindi na nadala sa San Juan del Monte para paputukin. Kaya pala hindi naibigay ang hudyat. Kaninong kasalanan ulit yan?

Ang panghuling hudyatan na hinihintay ng mga nasa Cavite ay ang pagpatay ng mga ilaw sa Luneta. Makikita kasi ang Luneta sa coastal towns ng Cavite kagaya ng Kawit kung ikaw ay nakatayo sa isang elevated ng lugar. Si Emilio Aguinaldo ay inabangan ang hudyatan na yan, ang pagpapatay ng ilaw sa Luneta sa tulay ng Marulas. Namuti ang kanilang mga mata kakahintay doon. Nagintay din sila Santiago Alvarez dahil sila ay nasa peninsula kaya dahil diyan naitanong nila kay Genaro Delos Reyes, hindi napatay ang ilaw, anyare?

Ayon sa plano ng Supremo, inutusan niya si General Fernandez na sugurin ang Manila Electrico na nagsusupply ng koryente sa Luneta. Doon nila papatayin ang ilaw sa Luneta. Ngayon, sabi ng mga demonio na revisionist historians, wala naman daw hudyatan talaga. Eh di bakit nagbigay ng order si Bonifacio na patayin si General Fernandez nang makita niya ito sa Cavite? Sinisi niya si General Fernandez kung bakit nabigo ang revolucion sa Manila dahil sa hindi nagawa ni Fernandez ang utos sa kanya na sugurin ang Manila Electrico. Pero ang mga oficiales sa Cavite ay hindi sinunod ang utos ng sira-ulong Supremo na ito at sa halip ay pinagtawanan pa nila ito.

Itong incidente na ito ang nagpapatunay na meron ngang hudyatan. Kung wala, bakit niya pinautos na arestohin at patayin si General Fernandez? Kung walang hudyatan, bakit nagantay si Aguinaldo at ilang mga kasamahan niya sa Cavite sa pagpatay ng ilaw sa Luneta? Bakit sa memorias ni Santiago Alvarez may hudyatan na pagputok ng cañon? Nasa memorias din ni Artemio Ricarte, isang heneral na malapit sa Supremo, na meron ngang hudyatan na pagpapalipad ng mga lobo. Napakarami ng sources kaya mahirap itanggi na walang hudyatan. Kahit si Bonifacio na mismo nagpatunay na may hudyatan nga dahil iniutos niya na arestohin si General Fernandez at nanggagalaiti pa nga siya!

Malinaw naman kung bakit magkakaiba ang hudyatan at hindi nagtugma ang mga accounts. Cañon, pagpapalipad ng mga lobo at pagpatay ng ilaw sa Luneta. Dahil may specific na hudyat para sa lalawigan at sanggunian na makakakita nito. Paglipad ng lobo para makita ng mga nasa mas mataas at malayong lugar kagaya ng San Mateo, Morong. Pagpatay ng ilaw sa Luneta para sa mga nasa ibang lalawigan kagaya ng Cavite. At ang pagpapaputok ng cañon na maririnig naman sa mga adjacent towns sa Manila na maririnig ng mga taohan ni General Fernandez na magsisilbing senyales para umpisahan niya ang pag-atake sa Manila Electrico. Itong pagpapaputok ng cañon ang unang hudyat. Ngunit, ito rin ang gamit na wala ang Katipunan ng Manila sa kanilang arsenal na nasa ilalim ng pamumuno ng Supremo.

Bakit ngayon si Aguinaldo at mga Caviteño ang sinisisi ng mga demoniong historiador?

Cover Up Ng Mga Demonio Na Historiador Sa Ating Panahon

At dito ngayon natin makikita kung bakit pinagtatakpan ng mga demonio na revisionistang historiador ang totoong mga pangyayari noong Agosto 30 1896. Bakit pilit nilang tinatago ang mga naging kaganapan noong gabing yaon? Bakit sa libro ni Adrian Cristobal na The Tragedy of the Revolution ay hindi niya inusisa ang "nakatulog si Bonifacio" incidente? Bakit pilit nilang tinatanggi na merong hudyatan kahit na maraming accounts na may hudyatan nga na inaantay ang mga Katipunan Councils sa mga Lalawigan?

Dahil ang kanilang misión ay pasikatin si Bonifacio at i-promote ang kanyang Pantayong Pananaw na niyakap ng mga communista. Yes, ang mga kagaya nila Zeus Salazar, Mila Guerrero at Xiao Chua ay mga communista. Para matanggap ng mga kabataan ang communismo, kailangan matanggap muna si Bonifacio. Paano ngayon tatanggapin ang Supremo kung ito ay nakatulog? At mas masaklap pa nito ay nakatulog dahil sa matinding pagkakalasing. Masisira talaga ang kanyang imahe. Kaya ang pinakamadaling paraan para protektahan ang Pantayong Pananaw ay itanggi ang usapan ng mga Katipunero na magkaroon ng hudyatan.

On the part naman of Adrian Cristobal, siya ay hindi totoong historiador kaya wala talaga tayong aasahan sa ahas na yan. Siya ay isang joke journalist na naghahanap ng paraan para kumita kaya napili niyang subject si Andres Bonifacio. Hindi yan trained sa discipline at hindi marunong mag analysa, imbestiga at mag cross examine ng mga data. 

Kagaya ng isang passage sa libro niya nang ipadala ni Emilio Aguinaldo si Tomas Mascardo para hulihin dead or alive si Andres Bonifacio nang malamang tumakas ito at ang kanyang mga kasamahan na dala ang pondo ng revolucion. Ang ginamit niyang source ay ang libro ni Manuel Sityar na originally nakasulat sa Español, pero nang isalin sa tagalog ay mali ang interpretacion. Ang interpretacion ni Adrian Cristobal na gago ay ganito:

Original Spanish account ni Manuel Sityar

Avisado Aguinaldo de la fuga de Bonifacio, envio en su persucucion al general Tomas Mascardo, con orden de capturarle o matarle, pues se temia que llevara la intencion de presentarse al general español Lachambre. Mascardo llevaba una fuerza casi igual a la que tenia a sus ordenes el Bonifacio.

Translation ni Trinidad Regala sa memorias ni Manuel Sityar na ginamit ni Cristobal

When Aguinaldo heard of the flight of Andres Bonifacio, he ordered General Tomas Mascardo to pursue him, capture him dead or alive. Aguinaldo planned to present him to Spanish General Lachambre. Mascardo brought with him a force more or less equal to that of the Supremo.

Translation ni Mr Google Translate

Aguinaldo warned of the flight of Bonifacio, sent in his persuasion to General Tomas Mascardo, with order to capture or kill him, since it was feared that he had the intention of presenting himself to the Spanish general Lachambre. Mascardo carried a force almost equal to the one that had at his command the Bonifacio.

Gagamit lang ng source, mali-mali pa. Dapat pinatranslate niya muna ang original na Spanish para makasiguro na tama ang pagkakaintindi niya. Ngayon lalo siyang nagmukhang gago na nilalampaso ko na sa panunulat ko. Isang amateur na, joke journalista pa!

Nagkatalo kasi yan sa Spanish word na "presentarse" na may meaning na "to present himself" sa wikang ingles. Nag-iiba ang kahulugan niyan depende sa pag-gamit mo. Sa pag-gamit ni Sityar ng salitang yan, ang kahulugan ay "to present himself" kaya ibig sabihin pinahuhuli si Bonifacio dahil nangangamba si Aguinaldo na baka ipresenta ni Bonifacio ang sarili niya sa heneral ng España na si Heneral Lachambre dala ang pondo ng revolución.

Anong klase yan libro niya tungkol kay Andres Bonifacio kung 93 na pahina lang? Anong mapupulot mo tungkol kay Bonifacio niyan? Noong binasa ko yun wala akong nabasa na hindi ko pa alam. Parang kinopya niya lang sa high school textbooks. Ang walanghiya nga naman. Ang dami niyang events sa buhay ni Bonifacio na hindi sinali sa kaniyang libro lalong-lalo na ang mga events sa Cavite mula Deciembre 1896 hanggang Mayo 1897.

Ang mga events na nangyari kay Bonifacio sa Cavite ay magbibigay ng tamang contexto sa mga totoong pangyayari at itong mga bagay na ito ay makakatulong sa mga magaaral para lubusing maintindihan ang mga naging decision ng mga katunggali at contemporarios ng Supremo noong panahon. Mabibigyan ng linaw at maiintindihan kung bakit nahatulan ng kamatayan ang Supremo ng Consejo de Guerra at hindi mga butt-hurt reasons kagaya ng Cavitism, traidor si Aguinaldo, ambition ni Aguinaldo agawin ang Katipunan at binayaran si Aguinaldo ng mga Kastila.

Sa libro ni Adrian Cristobal bakit hindi niya inimbestiga ng mabuti ang incidente makatulog si Bonifacio? Dahil nakatulog eh. Alam niya na nakatulog yun. Pero dahil idol niya si Bonifacio, ayaw niyang madungisan ang pagkatao at husgahan sa panahon ngayon. Lalo na at badtrip na badtrip mga tao ngayon naghihirap baka isisi kay Bonifacio ang sinapit ng kanilang buhay. Alam niyo naman mga Pinoy, mahilig manisi. 

Ang mga historiador na idol si Bonifacio at hindi nagtutugma-tugma ngayon ay dahil sa nagsisinungaling sila. Gusto nila manlinlang ng mga tao kaya natural na magkakabuhol-buhol ang mga argumento. Pero kung ikaw ay nasa side of truth, kahit anong sabihin nila basta backed by facts, logic at first hand accounts ang mga sinasabi mo mahirap ka patumbahin.

Hindi dapat tayo masiraan ng loob kung malalaman nating si Bonifacio ay nakatulog noong gabing dapat inumpisahan ang revolución. Ito ay parte na ng ating kasaysayan at marami tayo mapupulot na aral. Kailangan nating tanggapin ang kanilang kahinaan at frailties pagkat sila ay tao lamang. Alisin ang practice na ginagawa silang diyos at mga superhero. Tingnan mo yung mga gagong Rizalista sa Laguna na sumasamba kay Rizal. Saan mapupunta mga tarantadong yan pag nilagutan na sila ng hininga? At saan ka pupulutin kung ang idolo mong bayani ay nakatulog sa pansitan?

Sources:
Santiago Alvarez - The Katipunan and the Revolution
Manuel Sityar - Rebolusyonaryong Filipino (Chapter 14, page 143)
Marconi Dioso - A Trilogy of Wars (Chapter 8, page 70)
Adrian Cristobal - The Tragedy of the Revolution (Chapter 3, page 35)

Kita ang Luneta sa Cavite.